Làng trống Bình An Long An

Làng trống Bình An tên gọi cũ là ấp Bình An thuộc xã Bình Lãng, huyện Tân Trụ, tỉnh Long An, nổi tiếng là một trong những làng nghề làm trống lâu đời nhất ở miền Nam, với tuổi đời khoảng 170–200 năm. Nghề được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, trở thành nét văn hoá đặc trưng của vùng sông nước Nam Bộ. Đây là nơi lưu giữ và phát huy nghệ thuật làm trống, một phần không thể thiếu trong văn hóa âm nhạc dân gian Việt Nam.

Những chiếc trống của làng Bình An Long An

1. Giới Thiệu Chung và Lịch Sử

Nguồn gốc: Làng nghề làm trống Bình An đã có lịch sử gần 200 năm (khoảng 170 năm đến gần 200 năm), hình thành từ cuối thế kỷ XIX.

Người khai sáng: Người có công khai sinh và phát triển nghề trống ở đây là ông Nguyễn Văn Ty (cụ Ty), người trước đây làm nghề buôn bán nước mắm dạo dọc sông Vàm Cỏ.

Sự tích: Trong quá trình đi buôn, ông Ty nhận thấy người dân địa phương nuôi nhiều trâu nhưng thường bỏ đi phần da sau khi giết mổ. Ông đã học được bí quyết bịt trống từ một cụ già bên bờ sông Rạch Gầm – Xoài Mút (Tiền Giang) và mang nghề về quê hương mình (Bình An) để tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào.

Danh tiếng: Trống Bình An nổi danh khắp Nam kỳ lục tỉnh và được nhiều đình, chùa, trường học, đoàn lân sư rồng lớn ở miền Nam tin dùng.

2. Quy Mô Làng Nghề

Quy mô sản xuất: Làng nghề hiện có khoảng 20 cơ sở sản xuất với quy mô hộ gia đình, chủ yếu là con cháu của cụ Nguyễn Văn Ty, truyền nghề qua 4-5 thế hệ.

Sản lượng: Mỗi năm, làng nghề cung cấp ra thị trường khoảng 1.000 chiếc trống các loại (trống đại, trống cái, trống trường, trống lân, trống nhạc lễ).

Thị trường: Sản phẩm không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn được xuất khẩu sang các nước như Mỹ, Canada, Singapore, Malaysia, Úc.

Cơ sở tiêu biểu: Cơ sở của dòng họ Nguyễn Văn, nổi bật nhất là cơ sở Năm Mến và Tư An (thế hệ thứ 5), nổi tiếng với khả năng chế tác các loại trống ngoại cỡ, có đường kính lớn (có chiếc trống lớn nhất làng từng làm có đường kính hơn 1,7m và chiều dài gần 3m).

3. Kỹ Thuật Chế Tác Trống Bình An

Trống Bình An nổi tiếng nhờ sự kết hợp giữa việc lựa chọn nguyên liệu kỹ lưỡng và bí quyết gia truyền trong khâu điều chỉnh âm thanh. Quy trình làm trống phải trải qua hơn 20 công đoạn thủ công:

4. Giá Trị Kinh Tế và Văn Hóa

A. Giá Trị Kinh Tế

Thu nhập cao: Nhờ chất lượng và uy tín thương hiệu, các sản phẩm trống Bình An có giá trị cao, từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng cho các loại trống ngoại cỡ. Nhiều nghệ nhân có thu nhập ổn định, giúp gia đình vươn lên khá giả.

Thương hiệu xuất khẩu: Việc xuất khẩu trống sang nhiều quốc gia cho thấy chất lượng sản phẩm được công nhận trên thị trường quốc tế, góp phần mang lại nguồn ngoại tệ và khẳng định vị thế thủ công Việt Nam.

Phát triển du lịch: Làng nghề có tiềm năng trở thành điểm du lịch trải nghiệm văn hóa, thúc đẩy kinh tế dịch vụ địa phương.

B. Giá Trị Văn Hóa

Linh hồn Lục tỉnh: Làng trống Bình An là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh, văn hóa và tín ngưỡng dân gian của khu vực phía Nam (miền Nam Lục tỉnh xưa).

Gìn giữ văn hóa dân tộc: Sản phẩm trống gắn liền với các loại hình nghệ thuật truyền thống (nhạc lễ, chầu văn, tuồng, chèo) và các hoạt động cộng đồng (lân sư rồng, trống trường học, trống đình chùa).

Di sản sống: Kỹ thuật làm trống gia truyền được lưu giữ qua nhiều thế hệ, tạo nên một di sản văn hóa sống độc đáo, nơi nghệ thuật chế tác và khả năng thẩm âm được kết tinh trong từng sản phẩm.

C. Những hạn chế, thách thức giữ giá trị làng nghề: 

Áp lực từ trống công nghiệp, sản phẩm thay thế: Những trống sản xuất đại trà, công nghiệp, máy móc có thể sản xuất nhanh, giá rẻ, gây khó khăn cho trống thủ công nếu không có nhu cầu cao về “chất thủ công, chất nghệ thuật”. Có nguy cơ nhiều gia đình bỏ nghề vì thu nhập không ổn định.

Cần kỹ thuật & thời gian, khó đại trà hóa: Vì làm thủ công, một chiếc trống thường mất nhiều thời gian, công sức, kỹ thuật; nên không thể sản xuất số lượng lớn nhanh chóng như hàng công nghiệp, làm giảm tính cạnh tranh nếu thị trường ưa sản phẩm giá rẻ.

Rủi ro mai một nghề, ít người trẻ theo nghề: Nghề thủ công đòi hỏi công sức, kiên nhẫn, kỹ thuật, trong khi đời sống hiện đại, trẻ em học hành, đi làm công nghiệp, ít người muốn theo nghề thủ công thủ công nặng nhọc. Việc truyền nghề có thể bị gián đoạn nếu không có lớp kế thừa. Nhiều nguồn lo ngại về tương lai lâu dài của làng nghề.

Thiếu quảng bá du lịch, chưa khai thác hết tiềm năng: Dù có giá trị văn hoá và sản phẩm đặc sắc, nếu không tích cực phát triển du lịch thủ công, trải nghiệm làng nghề, sự quan tâm từ xã hội có thể suy giảm, dẫn tới giảm nguồn cầu. Làng cần được đầu tư để phát triển du lịch văn hoá hơn.

Nếu được bảo tồn và phát huy đúng cách, nó không chỉ giữ gìn nghề truyền thống mà còn có thể trở thành nguồn thu nhập bền vững & điểm du lịch văn hoá hấp dẫn. Tuy nhiên, nghề đang đứng trước thách thức lớn từ công nghiệp hóa, thị trường hiện đại và sức ép về truyền nghề, nên cần có biện pháp hỗ trợ, bảo tồn, quảng bá để không bị mai một.

5. Đường Đi Đến Làng Trống Bình An

Vị trí: Làng trống Bình An thuộc xã Bình Lãng, huyện Tân Trụ, tỉnh Long An.

Khoảng cách: Cách TP. Hồ Chí Minh khoảng 50km.

Cách đi (tham khảo):

Từ TP.HCM, di chuyển theo Quốc lộ 1A về hướng miền Tây.

Đến địa phận tỉnh Long An, rẽ vào Quốc lộ 62 (đoạn qua Tân An) hoặc tìm đường rẽ vào đường tỉnh 833 (ĐT833) hướng về huyện Tân Trụ.

Từ trung tâm huyện Tân Trụ, đi theo các tuyến đường địa phương để đến xã Bình Lãng. Bạn nên sử dụng ứng dụng bản đồ (Google Maps) và tìm kiếm "Làng nghề trống Bình An" hoặc các cơ sở nổi tiếng như "Trống Năm Mến" để có hướng dẫn chi tiết và chính xác nhất.

Làng trống Bình An là một biểu tượng của nghệ thuật và văn hóa Việt Nam, góp phần vào sự đa dạng và phong phú của di sản văn hóa dân tộc. Việc bảo tồn và phát triển nghề làm trống không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu cho các thế hệ mai sau.