Phong tục lì xì Tết của người Việt Nam

Thứ hai, 09/01/2023, 06:57 GMT+7

Lì xì mừng tuổi đầu năm là một tục lệ truyền thống trong dịp Tết Nguyên Đán tại các nước Á Đông, trong đó có cả Việt Nam. Người lớn thường sẽ đặt tiền vào một phong bì có màu đỏ hoặc vàng rực rỡ để mừng tuổi cho các bé nhỏ để lấy lộc. Hãy cùng Gonatour tìm hiểu chi tiết hơn về phong tục này nhé.

Phong tục lì xì Tết

1. Lì xì là gì?

Lì xì hay còn gọi là mừng tuổi là một trong những phong tục trong ngày Tết Nguyên Đán ở các nước Á Đông như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và trong đó có Việt Nam. Người lì xì sẽ đặt tiền vào chiếc phong bì nhỏ màu sắc rực rỡ để mừng tuổi trẻ em – người được nhận lì xì. Từ đó, niềm vui ngày đầu năm mới sẽ được nhân đôi và lan rộng đến tất cả mọi người, giữa những người thân trong gia đình với nhau.

2. Nguồn gốc ra đời của phong bao lì xì

Phong tục lì xì vào ngày tết được bắt nguồn đầu tiên qua một câu chuyện truyền miệng tại Trung Quốc. Chuyện kể rằng:
- Ngày xưa, ở vùng đất Đông Hải có rất nhiều yêu quái nhăm nhe tìm cơ hội để phá hoại cuộc sống yên bình của người dân. Nhưng vào ngày thường, lũ yêu quái sẽ chịu sự giám sát và canh giữ của các vị thần tiên cai quản hạ giới đảm bảo cuôc sống thái bình cho trần gian. Tuy nhiên, những vị thần không phải lúc nào cũng có mặt tại hạ giới. Một dịp duy nhất trong năm, chúng có thể lộn hành, quấy phá là vào thời điểm giao thừa khi các vị thần phải bay trở về trời. Khi đó, chúng bắt đầu quấy phá những giấc ngủ của trẻ em bằng cách xoa đầu và làm những đứa trẻ tỉnh giấc và khóc lớn. Không dừng lại ở đó, ngày hôm sau, những đứa trẻ sẽ có triệu chứng nhức đầu, nóng sốt, đây là một điều sui xẻo vào ngày đầu năm mới mà không ai hi vọng mình mắc phải. Vì thế các bậc phụ huynh vào dịp giao thừa đều không ngủ để trông chừng những đứa con của mình trước những lũ yêu quái hoành hành phá phách. Nhưng dường như việc canh giữ không đạt nhiều hiệu quả lắm.
- Sau đó, trong một lần 8 vị tiên đi ngang qua vùng đất Đông Hải thì bắt gặp cảnh tượng kinh hoàng này tại nhà một cặp vợ chồng, nhận thấy điều bất bình, các vị thần liền đưa tay ra giúp đỡ và biến thành 8 đồng tiền vàng đặt bên cạnh những đứa trẻ. Bên cạnh đó còn dặn dò cẩn thận cha mẹ chúng mang đi gói 8 đồng tiền vào một tấm vải đỏ để lũ yêu quái không thể đến làm phiền. Được các vị tiên chỉ dạy, cặp vợ chồng liền làm theo và đặt tại vị trí bên cạnh con của mình. Lũ yêu quái khi tiến gần đứa trẻ thì bị hào quang ánh sáng màu vàng phát ra từ những đồng tiền vàng làm dọa sợ và không dám quay lại để làm chuyện xấu nữa. Sáng hôm sau, cặp vợ chồng thấy con của mình không những không quấy khóc, ngày mùng 1 Tết còn vô cùng khỏe mạnh liền vui mừng cảm tạ sự giúp đỡ của 8 vị tiên.
- Sau đó, hai vợ chồng mang câu chuyện về phương pháp xua đuổi yêu quái thần kì này kể cho dân làng nghe và mọi người đều xua đuổi được lũ yêu quái ấy. Từ đó, mang lại cuộc sống bình yên và vui vẻ cho dân làng cùng những đứa trẻ khỏi những con quỷ.
- Về sau, phong tục bỏ một đồng tiền vào những phong bì màu đỏ hay còn gọi lì xì được tiếp nối từ đời này sang đời khác và lan truyền rộng rãi vào mỗi dịp Tết để cầu mong cho trẻ con khỏe mạnh, chóng lớn.

3. Nguồn gốc của phong tục lì xì

Phong tục lì xì bắt nguồn đầu tiên tại Trung Quốc, sau đó trong quá trình ảnh hưởng văn hóa giữa các quốc gia với nhau phong tục này được truyền bá đến các quốc gia khác như Việt Nam, Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản,… Tuy nhiên, ở mỗi nước sẽ có những điểm khác nhau thích hợp với văn hóa và truyền thống riêng biệt của mỗi nước.

Phong tục lì xì Tết

4. Phong tục lì xì Tết của người Việt

Vào ngày xưa

Phong tục lì xì vào ngày Tết của các gia đình sẽ thường diễn ra vào mùng 1 đầu năm mới khi gia đình xum vầy đầy đủ bên nhau cạnh tiến hành thắp hương lên tổ tiên và tổ chức những bữa ăn uống linh đình, ấm cúng bên những người thân thương của mình. Vào dịp này, các đứa trẻ trong gia đình sẽ gửi đến những câu chúc Tết ám áp và hạnh phúc dồi dào sức khỏe đến những người lớn trong gia đình và nhận được một phong bao lì xì với ý nghĩa cầu chúc bình an và may mắn đến với người nhận trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Đến với ngày nay

Với sự thuận tiện của việc đi lại cũng như liên lạc lẫn nhau, các mối quan hệ gần xa được kết nối dễ dàng hơn, việc lì xì đầu năm mới kéo dài từ mùng 1 đến mùng 2 và 3 có khi còn được gọi vui là còn mùng là còn lì xì, tùy thuộc vào sở thích của mọi người. Những người nhỏ tuổi vào dịp này là những người đi làm đã có thu nhập, hoặc những đứa trẻ có tiền tiết kiệm đều có thể mừng tuổi những bậc cha mẹ ông bà của mình với ý nghĩa chúc sức khỏe, niềm vui và hạnh phúc, con cháu xum vầy bên nhau và có thể mừng tuổi đến những người đã mất để tưởng nhớ cũng như thể hiện tình cảm của những người còn sống. Và ngược lại, người nhỏ sẽ nhận lại được tiền lì xì trong phong bao đỏ như truyền thống từ ngày xưa đến nay của dân tộc Việt Nam.
Ngoài ra, việc lì xì không còn giới hạn trong các mối quan hệ trong gia đình mà giữa những người bạn bè, hàng xóm, đồng nghiệp cũng có thể trao cho nhau những chiếc bao lì xì đỏ thắm để nhân đôi những niềm vui vào ngày Tết tốt đẹp.
Các phong bao lì xì ngày này cũng có nhiều màu sắc hơn là màu đỏ như ngày xưa. Các màu như Xanh, Vàng, Cam, Hồng cũng được sử dụng tùy vào sở thích hay là màu may mắn của người lì xì muốn gửi đến.
Các hình thức nhận lì xì cũng trở nên phổ biến hơn ngoài hình thức nguyên thủy là trao tận tay. Khi những người thân bạn bè ở xa, chúng ta có thể gửi đến những phong bao lì xì đỏ tươi được trang trí đẹp đẽ bắt mắt trên các ứng dụng ví điện tử như Momo, InternetBanking,… vô cùng tiện lợi.

5. Quan niệm lì xì của các quốc gia Châu Á

Đối với người Trung Quốc

Phong tục lì xì được gọi là “Hồng bao”, cũng vì tên gọi như vậy mà các phong bao lì xì luôn có màu đỏ là màu sắc của sự hạnh phúc và may mắn. Ngoài ra, các quy tắc khi lì xì phải tránh số 4 – một từ đồng âm với từ “tử” – nghĩa là chết trong tiếng Trung và bắt buộc phải dán Hồng bao kín nhất có thể.
Khi nhận hồng bao, người nhạn phải nhận bằng hai tay và không được mở trước mặt người trao mà phải để tất cả những hồng bao dưới gối trong 1 tuần hoặc mang theo bên mình suyên suốt trong vòng 16 ngày đầu năm mới có thể mở ra. Việc này có ý nghĩa giúp bao lì xì sẽ bảo vệ được sự bình an của mọi người trước những điều tồi tệ có thể xảy ra.
Một phong tục khác của dân Trung Hoa là sẽ một túi cam quýt – trong tiếng Trung sẽ đồng cam với từ “giàu có”, “may mắn” cùng với bao lì xì khi ghé thăm nhà người thân, bạn bè,... trong hai tuần đầu năm mới như một lời chúc đến với gia chủ.

Đối với người Hàn Quốc

Phong tục lì xì trong tiếng Hàn gọi là “Sabae”. Khi tết đến, trẻ em sẽ mặc trang phục truyền thống của người Hàn là Hanbok và thực hiện nghi lễ cúi lạy các bậc tiền bối để thể hiện sự biết ơn sinh thành, dưỡng dục. Sau đó, những đứa trẻ sẽ bắt đầu nhận lì xì cùng chúc tốt đẹp trong ngày đầu năm mới.

Phong tục Sabae của người Hàn cũng đa dạng hơn, không dừng lại ở tiền mà còn là vàng, trang sức, đá quý hoặc những túi quà được trang trí bắt mắt. Người lớn sẽ trao nhau những món quà là đặc sản của Hàn Quốc như nhân sâm, rượu Soju và chuẩn bị những món quà bánh tết và nước để tiếp đãi những đứa trẻ khi đến nhà.

Đối với người Nhật Bản

Phong tục lì xì trong tiếng Nhật gọi là “Otoshidama”. Đặc biệt, giá trị của phong bào lì xì phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ em và mối quan hệ trong gia đình. Khác với màu đỏ ở các quốc gia khác, bao lì xì ở Nhật sẽ có màu trắng và ghi tên của người nhận sau đó được dán kín – Vì đơn giản người Nhật chuộng sự đơn giản. Điều này cũng sẽ là sự tôn trọng giữa người gửi và người nhận với nhau, kín đáo và không so sánh giúp lan tỏa thông điệp an lành và may mắn cho cả năm hạnh phúc hơn.
Khi người Nhật đủ 20 tuổi theo tuổi trưởng thành của Nhật Bản sẽ không còn được nhận lì xì nữa mà sẽ bắt đầu trao lì xì cho các bạn trẻ nhỏ hơn.
Đối với người Singapore, nhất là người Hoa ở đây,
Phong bao lì xì sẽ có màu đỏ với những đồng tiền mới với mệnh giá 2 đến 20 đô Sing được gửi đến con cháu, ông bà, cha mẹ trong gia đình với lời chúc may mắn cho ngày đầu năm mới cùng những bữa ăn xum vầy bên gia đình. Đa dạng hơn, ngoài tiền mặt, người dân ở đây còn lì xì bằng ngân phiếu, vàng, voucher, vé xe tháng,..

Đối với người Đài Loan

Người Đài Loan sẽ dùng số tiền chẳn và phải là tiền trong bao lì xì với ý nghĩa cho sự cát tường và mới mẻ cho một ngày đầu năm mới - khác với Việt Nam sử dụng số tiền lẻ cho sự dư dả cả năm.

Đối với người Malaysia

Tục lì xì sẽ khác một chút so với các nước khác khi diễn ra vào ngày 11/8 hằng năm vào dịp lễ Tết Eidal – Fitr của người Hồi giáo.
Các phong bao lì xì có màu xanh lá cây - màu truyền thống gắn liền với tín ngưỡng của các nước Hồi giáo tặng cho các vị khách đến tham nhà vào dịp này.

Phong tục lì xì Tết

6. Lì xì bao nhiêu là đủ

Lì xì sẽ đủ khi người trao tặng những phong bao lì xì mang một tấm lòng chân thành gửi đến người nhận bất kể giá trị trong chiếc bao kia là bao nhiều. Khi đó, người nhận sẽ có được lời chúc đó, nhiều may mắn trong dịp đầu năm mới hơn. Giá trị tinh thần sẽ luôn được đặt cao nên lì xì dù ít hay nhiều cũng sẽ mang lại may mắn cho người nhận mà giá trị vật chất thì cũng sẽ biến mất khi chúng ta sử dụng nó.
Tuy nhiên, hiện nay việc những đứa trẻ chưa hiểu rõ được ý nghĩa của phong tục lì xì ngày Tết mà quan trọng hóa vấn đề về số tiền trong chiếc phong bao lì xì. Điều này làm không khí ngày Tết dường như không còn vui vẻ, khi những đứa trẻ không vui vì được nhận tiền và người lớn cũng không thể vui nổi vì những hành động không trân trọng tấm lòng của mình. Trước mỗi dịp năm mới, các bậc phụ huynh có thể cho các con của mình hiểu về ý nghĩa thuần túy của phong tục lì xì mà chân thành nhận lấy cùng với sự yêu thương được trao đi ngày đầu năm. Chân thành đổi lấy chân thành, giá trị của phong tục lì xì ngày đầu năm mới sẽ trọn vẹn và ý nghĩa hơn bao giờ hết.

7. Các lưu ý cần tránh khi trao và nhận lì xì Tết để gặp nhiều may mắn

Kế đến hãy cùng bài viết điểm qua một số lưu ý cần tránh khi trao và nhận lì xì trong dịp năm mới để nhận được nhiều may mắn hơn nhé.

Không nên sử dụng các bao lì xì ngoài màu vàng và đỏ

Người xưa thường quan niệm rằng thiệp mừng tuổi thường sẽ sử dụng màu đỏ hoặc màu vàng, biểu trưng cho may mắn và tài lộc đầu năm. Hiện nay, quan niệm này đã không còn phổ biến vì các mẫu bao mừng hiện tại có rất nhiều mẫu mã và màu sắc đa dạng, hiện đại hợp với thị yếu người dùng.
Không nên sử dụng các bao lì xì ngoài màu vàng và đỏ

Kiêng kỵ số 4

Tiền mừng tuổi đầu năm nên tránh số 4 ví dụ như 40, 400, vì theo dân gian số 4 sẽ đọc là Tứ và gần giống với âm Tử nên người xưa rất kỵ số này. Con số thích hợp để lì xì là số 8 với ý nghĩa là phát tài phát lộc.

Không dùng tiền cũ để lì xì

Khi lì xì đầu năm bạn nên dùng tiền mới, bởi mọi người luôn mong muốn những điều cũ bỏ lại năm cũ và tiếp nhận những điều mới khi Tết đến. Bên cạnh đó tiền cũ khi đặt trong bao mừng tuổi sẽ mang lại âm khí xấu, vì vậy dịp cuối năm mọi người thường đi đổi tiền mới để mừng tuổi đầu năm.

Không lì xì tiền số lẻ

Nên để số tiền chẵn trong bao lì xì với hàm ý một năm đầy đủ và trọn vẹn. Tương tự như khi đi đám cưới thường sẽ sử dụng tiền chẵn để thay cho lời chúc mừng. Nhưng cũng vẫn có những số tiền ứng với các số tài lộc ý nghĩa như là 168, 188.

Không vòi thêm tiền lì xì

Hiện nay có rất nhiều bé nhỏ để ý đến số tiền trong bao lì xì, nếu ít quá thì vẫn sẽ có một vài bé muốn xin thêm tiền mừng từ ông bà, cha mẹ. Việc này sẽ là bất kính và làm mất đi ý nghĩa truyền thống của mừng đuổi lấy lộc đầu năm.

Không nhận lì xì bằng 1 tay

Khi nhận mừng tuổi thì dù là người lớn hay trẻ nhỏ đều phải nhận bằng 2 tay để thể hiện được sự tôn trọng đối với người tặng.

Không mở ngay bao lì xì trước mặt người trao

Tiền mừng tuổi tuỳ vào khả năng kinh tế của từng người, con số sẽ khác nhau, việc mở bao lì xì là việc riêng tư không nên mở ngay trước mặt người tặng. Đây là một hành động được xem là rất bất lịch sự, không xem trọng tấm lòng của người mừng tuổi.

Phong tục lì xì Tết

Bài viết Lì xì là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa và cách lì xì độc đáo nhất, mà Gonatour đã cập nhật những thông tin chi tiết về phong tục mừng tuổi đầu năm của Tết Nguyên Đán. Mong rằng những thông tin bài viết cung cấp sẽ giúp các bạn đọc hiểu hơn về phong tục chúc Tết mừng tuổi năm mới.

Xem thêm: